Astroblogi ასტრობლოგი

სურათზე: ოქროს ბეჭედი კრეტიდან, რომელზეც რიტუალია (ცეკვის სახით) გამოსახული. ავადმყოფობის გამომწვევი ღვთაებები და მათთვის განკუთვნილი რიტუალები კავკასიელთა მითოლოგიურ წარმოდგენათა სისტემაში ექცევა დაავადებებთან დაკავშირებული რწმენები და რიტუალები. ძველი ადამიანები სამყაროს განუყოფელ ნაწილად შეიგრძნობდნენ თავს და მათი ცხოვრებაც უშუალოდ უკავშირდებოდა მთელი სამყაროს წრე-ბრუნვას. რაც კი გააჩნდათ ამქვეყნად, ყველაფერი ღვთაებების ბოძებულად წარმოედგინათ და ღვთაებათა სურვილით ეძლეოდათ, როგორც სიკეთე, ისე სიძნელეები. Read More »

სურათზე:  ესპანეთის ტერიტორიაზე მცხოვრებ იბერიელთა ქალღმერთი ელხი. თარიღდება ძვ. წ.აღ-მდე IV საუკუნით. აღმოჩენილია 1897 წელს, ესპანეთში. ამჟამად ესპანეთის ნაციონალურ არქეოლოგიურ მუზეუმში ინახება. დასაწყისი: კავკასიური მითოლოგია – ქალღმერთი დიდი დედა ნაყოფიერებასთან დაკავშირებული ქალღვთაებები კავკასიურ მითოლოგიაში კავკასიელთა ფოლკლორში არიან ქალები და ქალღვთაებები, რომლებიც რაღაც ნიშნით მაინც მიემართებიან დიდ დედას. ყველა ის ნიშანი, რაც ამ პერსონაჟებს ცალ-ცალკე ახასიათებთ, დიდი დედის ერთიან სახეში იყრიდა თავს. მიუხედავად იმისა, რომ თავიანთ გარემოში სხვადასხვა დატვირთვა აქვთ, ისინი ფუნქციურად და სახეობრივად გვანან ერთმანეთს. ამ პერსონაჟთა ღვთაებრივი ძალა გარეგნულ ნიშნებშიც გამოიხატება. მათ აქვთ ქათქათა, სხივმფენი სხეული, გრძელი, ოქროსფერი თმები (ხშირად სასიცოცხლო ძალის შემცველი), გარდასახვის უნარი, სხეულის დიდი ან ზედმეტად ... Read More »

სურათზე: კიბელე — წარმოშობით ძველი ფრიგიული ღვთაება, დიდი დედა, მიწიერ არსთა მშობელი, ბუნების ამყვავებელი, განმანაყოფიერებლი და ამაღორძინებელი (ქანდაკება: მადრიდი. ესპანეთი). იმისათვის, რომ გავიგოთ, რას წარმოადგენდა ქალღმერთის _ დიდი დედის კულტი კავკასიაში, გავეცნოთ იმ საერთო ნიშნებს, რომლებითაც ხასიათდებიან მსოფლიოს ხალხთა მითოლოგიებში დედა ღვთაებები და რაც მოგვეხმარება მისი ზოგადი სახის წარმოსახვაში. ყველა ხალხის მითოლოგიურ-რელიგიური სისტემის პირველ საფეხურზე იგულისხმება ქალღმერთის _ დიდი დედის კულტის არსებობა, რომელმაც უნივერსალური სახე მიიღო. არქაული ხანის ადამიანთა წარმოდგენით, მას სიცოცხლის მიმნიჭებელი ძალა გააჩნდა. ამიტომ ბუნების ყველა სფეროში გაბატონდა და მრავალფუნქციურ მითოსურ სახედ ჩამოყალიბდა, რომელიც ნაყოფიერებასთან, სიცოცხლესთან დაკავშირებულ სფეროს განაგებდა. როგორც წესი, დიდ დედას უკავშირებდნენ მიწას (ზოგჯერ აიგივებდნენ მასთან), ... Read More »

ჯვარი ჯვარი ქრისტიანობის ყველაზე გავრცელებული ნიშანია, ის ქრისტეს ჯვარცმისა და სიკვდილზე გამარჯვების სიმბოლოა. ქრისტიანებს ძველად წარმართები „ჯვრის თაყვანისმცემლებს“ უწოდებდნენ, მაგრამ ჯვრის გამოსახულება ქრისტიანობამდე გაცილებით ადრე არსებობდა. მას ვხვდებით ქრისტეს შობამდე თითქმის ყველა კულტურასა და ცივილიზაციაში. რას გამოხატავს ეს სიმბოლო? Read More »

მიცვალებულთა წიგნი (125-ე თავი) (ძვ.ეგვიპტურიდან თარგმნა ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატმა მ.ხვედელიძემ) ძველი სამეფოს დროს სხვადასხვა რელიგიური ფორმულები, რომლებიც უნდა დახმარებოდა გარდაცვლილს იმქვეყნიურ ცხოვრებაში, მხოლოდ ფარაონების სამარხების – პირამიდების – კედლებზე თავსდებოდა, სწორედ ამიტომ ეწოდა მათ „პირამიდების ტექსტები“. მაგრამ თანდათან ხდება ამ ტექსტების „დემოკრატიზაცია“, და შუა და ახალი სამეფოს პერიოდებში მსგავსი შინაარსის ფორუმები უკვე ჩვეულებრივ მოკვდავთა სამარხებშიც გვხვდება. ეს ტექსტები დღეს „სარკოფაგების“ და „მიცვალებულთა“ წიგნების სახელით არის ცნობილი. რა თქმა უნდა, აქ არ ვხვდებით ზეცაში აღზევებისა და ღმერთებთან შეერთების მოტივებს, მაგრამ ჩვეულებრივ მოკვდავებსაც ჰქონდათ თავიანთი „პრობლემები“ იმქვეყნიური ცხოვრებისათვის მზადებაში. ოფიციალური ეგვიპტური იდეოლოგიის თანახმად, ადამიანის ცხოვრება დედამიწაზე იყო მხოლოდ მოკლე მონაკვეთი მისი მარადიული ... Read More »

ჩხუდანი (სტატია აკაკი გელოვანის წიგნიდან „მითოლოგიური ლექსიკონი“) ჩხუდა(ნი) – სვ.(ჩხუტ – კენჭი, ქვა) – წმ. ქვა, სახლის კერპი, კა, ვითინი, ფიქალის დაფა, „ქორა მეზირ“ (სახლის სალოცავი), „ბაჩი გვიგვ“ (ქვის გული), ნივთიერი კულტურის ძეგლი, ქალთა სალოცავი, ანთროპომორფული ღვთაების საკულტო განსახიერება სხვადასხვა ფორმისა. დღესაც ინახება ზოგი ძვ. სახლის სარდაფში, გომურში, სადაც გარკვეულ დროს ლოცვით მიმართავენ მორწმუნენი, როცა ქვა წყრება. მკვლევარი ბ.კოვალევსკი არ ცდება, როცა ამ ქვას „კას“ უწოდებს, რადგან „კა“ სვანურად ფიქალის ფიცარია. მაგრამ ცდება, როცა მას უძვ. წინარერელიგიურ ფეტიშად ვლის. სვ.მით-ში უდავოდ არის ქვის კულტი – შავი ქვის მაგიიდან ქვის ქრისტ. ჯვარის ჩათვლით, მაგრამ სალოცავი „ბაჩი გვიგვ“, ჩხუდანის სახესხვაობა, უკვე წარმართული ... Read More »

ქალღმერთი ნეითი იცავს მეფე ტუტანხამონის ტაძარს. წინ წარმოდგენილია დუამუტეფი, ჰოროსის ერთ-ერთი შვილი. ეგვიპტური მითოლოგია   (სტატია აკაკი გელოვანის წიგნიდან „მითოლოგიური ლექსიკონი“)   მშვენიერი, ღრმააზროვანი, ფილოსოფიური, ცხოვრების სიბრძნით ნაკარნახევი მითების, რწმენების, კოსმოგონიური წარმოდგენების მთელი სისტემა, რაც უხსოვარ წარსულში, 5000-6000 წლის წინ შეიქმნა ნილოსის დალოცვილ ქვეყანაში, კაცობრიობის ცივილიზაციის ერთ-ერთ უძველეს აკვანში – ეგვიპტეში. თვით ქვეყნის სახელი მითიურ სახელზეა აგებული: პტა იყო მემფისის ღმერთი, მზის ღმერთ რას ერთ-ერთი სახეობა, მისივე სახელი ეწოდა ქვეყანას, სადაც მზეს თაყვანს სცემდნენ და პოეტურ სამოსელში ახვევდნენ. ეგვიპტური რელიგიის საწყისებს მივყავართ შორეულ წარსულში, პირველყოფილ-თემურ საზოგადოებაში, სადაც თაყვანს სცემდნენ სულს და ტოტემს: ყოველი გვარი რომელიმე ცხოველისგან იყო წარმოშობილი. ამ რწმენამ ... Read More »

(სურათზე: ილორის წმინდა გიორგის ხატი. დაცულია ზუგდიდში, დადიანების სასახლეთა ისტორიულ-არქიტექტურულ მუზეუმში). სერგი მაკალათია   ჯეგე-მისარონის კულტი ძველ საქართველოში   ქრისტიანობის წინამორბედ წარმართ ღვთაებათა შორის ძველ მსოფლიოში უპირველესი ადგილი ღვთაება მირსას ან მითრას ეჭირა. მითრაიზმი წარმართული მოძღვრების უკანასკნელი და უძლიერესი სიტყვა იყო; მისი მკვლევარნი ერთხმად გვარწმუნებენ, წარმართულ მსოფლიოს ქრისტიანობა რომ არ მოვლენოდა, კაცობრიობა მითრას იწამებდაო. როგორც მითრაიზმის შესახებ არსებული წყაროებიდან და საკმაო დიდი მეცნიერული ლიტერატურიდან ჩანს, ამ ღვთაების კულტის გავრცელების ისტორია შესაძლებელია ორ ხანად დაიყოს. Read More »

ლილიტზე ლეგენდის ყველაზე ადრეულ ფორმას მე-8-მე-10 საუკუნეში მოღვაწე ბენ სირის ნაშრომში ვხდებით, რომელმაც იცოდა ლილიტის საწინააღმდეგო ავგაროზის არსებობის შესახებ, რომლებზეც სამი ანგელოზის სახელი იყო დატანებული, მსგავსი ავგაროზების დამამზადებელი  ბენ სირი იყო. ბენ სირი თავსი თხზულებაში ანგელოზთა სახელებსაც გვამცნობს: სნვი, სნსვი და სმნგლოფი, რომლებიც ადამზე პირველ თქმულებასთან არიან დაკავშირებულნი. ადამის პირველი ცოლის შესახებ თქმულებაში ვკითხულობთ: „ღმერთის მიერ ადამის შექმნის შემდეგ, მარტოსული ადამის მომზირალ უფალს შეეცოდა თავის ქმნილება და თქვა: არ არის კარგი ადამიანისთვის მარტო ყოფნა, და  ადამის მსგავსად მიწისგან ქალი შექმნა. სახელად კი  ლილიტი უწოდა. ადამს და ლილიტს მალევე მოუვიდათ კამათი. ლილიტმა თქვა, ჩვენ თანასწორნი  ვართ, ორივენი მიწისაგან შეგვქმნეს  და ურთიერთობაში ... Read More »

მითრა (თარგმანში მითრა ნიშნავს-მოლაპარაკებას, შეთანხმებას) ინდოარიული მარად ახალგაზრდა ღვთება, რომელმაც გავრცელება ჯერ აქემენიდურ სპარსეთში, შემდეგ კი მთელს მსოფლიოში ჰპოვა. მითრა სამართლიანობის ღვთაებაა, რომელიც სჯის ყველა ფიცის დამრღევვთ, ასევე დაკავშირებულია მზესთან, ის მზეზე ადრე ამოდის ცის კაბადონზე, ის მეომარი ღვათაებაა რომელიც ბოროტებას, ბოროტ ძალებს ებრძვის.მითრას გამოსახავდნენ, როგორც ცხენზე ამხედებულ ახალგაზრდა უწვერულ ყმაწვილს  ფრიგიული ქუდით და თანმდევი ცხოველებით: ღორი, ყვავი, გველი, მამალი. მითრას კულტი ანტიკური სამყაროს ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და თაყვანსაცემი ღვთაება იყო. მის კულტს რომაელები გნეუს პომპეუსის აღმოსავლური ლაშქრობების დროს გაეცნენ და ჯარისკაცთა შორის თავიდანვე დიდი პოპულარობით დაიწყო სარგებლობა. მითრა უბრალო ხალხის, დაბალი ფენის წარმომადგენელთა მფარველი ღვთაებაა. Read More »